Novikov bị bắt cùng đợt với Bộ trưởng Công nghiệp hàng không Shakhurin, một nhóm tướng lĩnh không quân và cán bộ Đảng. Họ bị buộc tội đã sản xuất nhiều máy bay chất lượng thấp, và hậu quả là dẫn tới các vụ tai nạn hàng không chết người.

Nguyên soái Zhukov. Ảnh: Sputnik

Song bản chất sự việc lại khác hẳn. Theo cuốn Gensek i Marshalu, Nguyên soái Novikov được trả tự do từ trước ngày mất của Stalin những một năm rưỡi, vào ngày 14/2/1952. Tháng 5/1953, ông được phục hồi danh dự, được trả lại quân hàm nguyên soái và các phần thưởng nhà nước.

Toàn bộ vụ án 6 năm trước là do bàn tay của Abakumov, cấp phó của trùm an ninh Beria. Kể cả bức thư của Novikov - dù có chứa đựng nhiều điều khó chịu với Zhukov, nhưng không buộc tội về một âm mưu gì cả. Theo đó, giả thuyết Zhukov là nạn nhân của Stalin không có cơ sở.

Giả thuyết thứ hai cho rằng Zhukov là “con cưng” của Stalin. Chẳng phải ngẫu nhiên mà Zhukov là Phó tổng tư lệnh tối cao duy nhất của Stalin, được Stalin uỷ quyền ký công ước đầu hàng của Đức quốc xã, được quyền nhận báo cáo tại lễ duyệt binh mừng chiến thắng...

Vậy nhưng, một khi Stalin đề cao và tôn vinh Zhukov thì hà cớ gì ông lại cách chức và đưa Zhukov về “vùng sâu vùng xa” như vậy? 

Theo cuốn Gensek i Marshalu, vấn đề là ở chỗ, cuộc chiến tranh lớn đã qua đi, nhưng lại bắt đầu cuộc chiến tranh giành vinh quang giữa các tướng lĩnh. Zhukov biết rõ tình tiết mọi chiến dịch, nên đôi khi không kìm được và nóng nảy cắt ngang những cuộc cãi vã.

Mọi khúc mắc kìm nén từ những ngày chiến tranh được dịp bung ra. Khôn ngoan, biết tính các lãnh tụ hay nghi ngờ, các nguyên soái lôi kéo cả Stalin về phía mình. Stalin hiểu rõ vấn đề nhưng ông biết cánh tướng soái sẽ không chịu im chừng nào Zhukov chưa bị xử lý.

Do đó, Stalin quyết định tạm thời để Zhukov ra đi, vừa để bảo vệ ông này, vừa để lấy lòng các vị tướng háo danh.

Trước đây, người ta cho rằng Khrushev mời Zhukov trở về Moscow và bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Song, trên thực tế Stalin và Zhukov “làm lành” sớm hơn. Ngay từ năm 1952, theo gợi ý của Stalin, Zhukov đã được bầu làm đại biểu dự Đại hội Đảng lần thứ 19.

Tại Đại hội, ông được bầu vào Ban chấp hành Trung ương. Sau này, chính Zhukov nói rằng Stalin định bổ nhiệm ông làm Bộ trưởng Quốc phòng, song cái chết đã ngăn không cho vị lãnh tụ đi bước giải hoà cuối cùng với vị nguyên soái "con cưng" của mình.

Nguyên Phong

Phút đứng tim của nguyên soái nổi tiếng Liên Xô

Georgy Konstantinovich Zhukov là người có công lớn trong cuộc chiến tranh chống phát xít Đức của nhân dân Liên Xô.